Kriminoloji

MUSTAFA TÖREN YÜCEL LLM, JSD
Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Çankaya University Law Faculty

Yayınlayan
UMUT VAKFI
İSTANBUL 2004

KRİMİNOLOJİ

Mustafa Tören YÜCEL

Umut Vakfı Yayını no.7-1.Bası. 2004

Dr. Mustafa Tören Yücel’ in bu sayıda tanıtacağımız kitabının adı “ Kriminolji”. Yazar, AÜHF ve New York Hukuk fakültesi ( LLM, JSD) mezuniyetlerinden sonra kısa bir süre Cumhuriyet Savcılığı yapmış sonra uzun yıllar Adalet Bakanlığı bünyesinde çalışmıştır. Adli Sicil genel müdürlüğü de yapmış olan ve halen Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde kriminoloji, adalet psikolojisi, hukuk sosyolojisi ve hukuk felsefesi dersleri veren Yücel, bu eserinde de uygulamadan edindiği deneyim ve birikimlerini bizimle paylaşmış. Yazarın kapsamlı ve teknik olarak bilimsel bir çalışma formunda olan, “Kriminoloji- Suç ve Ceza” eserini tanıyan meslektaşlarımız, güncel konulara yakın, hukukla ilgisi olmayanların bile ilgiyle okuyabilecekleri bir eser olan bu yeni “ Kriminoloji” den de yararlanacaklardır.

Türkiye’de ve dünyada gündemden hiç düşmeyen terör olgusu, artık herkesin suç, suçluluk, ceza, cezanın işlevi gibi konular üzerinde düşünmesine sebep olmuştur. Yazarın “Giriş” bölümünde bu durumdan söz etmiş olması, kitapta yer alan konuların insanların kafalarındaki bu soru işaretlerini çözmeye yardımcı olma amacını da güttüğünü gösteriyor.

“Kendini-nefsini tutamayan bir kişide dürtüler, bir kişiyi amaçlarının tersine yöneltir. Akıllı görüşlerin yanı sıra, karşıt anlamda ve etkide mantık dışı görülerde vardır.”
Aristo

“Günahlarımı hatırladıkça yüreğimin ateşinden anlım terler.”
Ömer Hayyam

“İnsan, hiç yüzünü görmediği lafının edildiği ve yalnız Çinin ta öbür ucunda oturduğunu bildiği bir Çinli bilginin zengin varisi olabilmesi için, bu bilgini öldürmek üzere, sadece bir düğmeye basıvermek yeterli gelseydi, acaba içimizden hangimiz bu düğmeye basmazdı?...”
Rousseau

“Evlerde olsun, devletlerde olsun, herkes hırsızlık yapabilirmiş.
Marifet, insanların çalmasına meydan vermemekte imiş...
Kabahat çalanda değil,çaldıranda imiş...”

“...Fakat insanlar, eşyanın derin anlamına aldırmaksızın, kendilerine göre tefsirler yürütürler.”
Shakespare, Julies Caesar

"Kilit altında yaşamanın insan haysiyeti ve şerefiyle asla bağdaşmadığını hep düşünürüm."
Mehmet Kemal Dedeman

Değerli hukukçu Dr. Mustafa Tören YÜCEL’in bilimsel özelliğine eklenen “ümanist doktrin” anlayışı eserine daha büyük bir değer sağlamıştır.

Kriminoloji alanında memleketimizde deyinilmemiş pek çok konuları ele alan, deyinilmiş konulara ise berraklık getiren bu eser kriminoloji bilimine gerçek bir katkı sayılmalıdır.

Amaç suçlu “İNSAN” ı kurtarmak ise Dr. YÜCEL’in eserinde uygulayıcılar aradıklarının özün bulabileceklerdir. Çabasının bilincine bağlı her araştırıcı bu eserde kendisini daha fazla düşünmeye zorlayacak yeni görüşlere rastlayacaktır.

Dr. YÜCEL bu eseri ile gerçekten övünebilir.

Prof. Dr. FARUK EREM(*)

---

(*) Kriminoloji-Suç ve Ceza, Ank, 1986, eserim için rahmetli hocamızın sunusu

 

Sunum

Nazire DEDEMAN
Kurucu Başkan
Umut Onurlu Önderler Yetiştirme Vakfı

Yasayla suç yada kabahat sayılan eylemler toplum vicdanında gerektiği gibi ahlaki kınamayla karşılanmamaktadır. Toplum bazı suçların ne kadar kurnazca işlendiğinden, suçu işleyenin ne kadar becerikli ve zeki, ne kadar soğuk kanlı olduğundan yada suça maruz kalanın ne kadar saf olduğundan bahseder haldedir. “Kabahat öldürende mi, ölende mi?” sorusunda çok açık görünen gerçek, toplum vicdanında katilin işlediği suçtan hukuka rağmen arınmış olmasıdır. Özellikle namus cinayetlerinde ve kavga neticesi işlenmiş cinayetlerde ölen hep yargılanır. Toplum, kendisi için var olan yasanın suç saydığı çoğu eylemi kınamayarak bir anlamda ‘suça ortaklık’ etmektedir. Hukukun otoritesi böylece ayaklar altına alınır.

Silah maalesef modern tüketim kültürünün bir parçası olarak kabul görmüş haldedir. Toplumda silahın yaygın kullanımına müsaade edilmiş olması, silahı bir yüzkarası olmaktan çıkartmış ve onu güç statüsü olarak ilan etmiştir. Silah artık keyif verici bir madde olarak toplumda rağbet görmektedir. Çoğu keyif verici madde gibi silah da bağımlılık yapar. Can sıkıntısının düzeyi arttıkça silaha karşı geliştirilen duygu yoğunluğu da artar. Artan bu talebe karşı arzın hüneri aklın sınırlarını aşmaya başlar. Ve toplum içinde yaşayan her bir birey birgün suçlu olabilir.

Bireysel silahlanma devam ederse ne olur? Silahla işlenen suça yöneltilen kitlesel kınama giderek daha şiddetli olur. Suçlunun eyleminin öncelikle yasaya karşı geliş olduğu zihniyeti değişir ve toplum kendine karşı işlenen suçu devletin teşvik ettiği görüşüne varır.

Suçlu imgesi değişir. Artık suçlu, kötü bir geçmişle yaralanmış, toplumdaki kusurlardan etkilenmiş bir birey olmaktan çıkar, ’silahlanmış her birey suçlu olabilir’ sosyal olgusu yerleşir. Suç işleme profesyonelleşir. Silahla baskı oluşturmak giderek yaygınlaşır. Gangsterler, serseriler, kent haydutları önce toplumu sonra devleti sindirmeyi hedefler hale gelirler.

Bireylerin silahlanmak suretiyle yaşama hakkını garantiye alma çabası, kişilerin güvenliklerini tehdit eder hale gelir. Suç kanıksanır ve daha çok silahlanmaya meyil edilir. Öyle silahlanılır ki – devlet artan suça karşı dur demeye çalıştıkça karşısında kendi sorumluluğunda olması gereken silahı bulur hale gelir. Mahkemeler hep silahı çalışır, medya hep silahı anlatır.

Ve Georges Picca’nın dediği gibi kriminoloji geçen yüzyılda, suça karşı savaşımdaki yetersizliklerden doğmuştur.

Umut Vakfı, 1993 yılında - Geleceğin teminatı olan gençlerimize Atatürk’ün izinde önderlik yapacak kişilik ve beceriler kazandırarak onları ülkemizin gelişmesine yardımcı ve insanlığa yararlı bireyler olarak yetiştirmek; kişilere hukukun üstünlüğünü benimsetip uygulamasında katkıda bulunmalarını sağlamak; önderimiz Atatürk’ün ‘Yurtta Sulh, Cihanda Sulh’ anlayışından yola çıkarak, uyuşmazlıkların çözülmesinde barışçıl yolları seçmeyi yeğletmek; bu bağlamda uzlaşma (ve barışı sürdürme ve geliştirme) becerilerini bireylere öğretip benimsetmek amacıyla kuruldu. Çalışmalarımız her zaman bilimsel temellere ve kavramlara oturtuldu. İşte buradan hareketle sayın mütevellimiz, sevgili dostumuz Mustafa Tören Yücel’in Kriminoloji kitabı bizim için çok değerliydi ve böyle bir kaynağı topluma kazandırmak kaçınılmazdı.

Konuyla ilgili çalışan herkese ve toplumumuza hayırlı olması dileğiyle ...

Suçta Değişimler 10

Suçun Bedeli 12

Karanlıkta Kalan Suçluluk 14

Ölçümleme Teorisi ve Suç 19

Sapma ve Suçluluk 22

Hukukun Beninsenmesi-Suç Hakkındaki Düşünceler 23 

Ceza Yasalarının Rasyonelliği 25

Ceza Hukukunun Sakıncalı Konumu 27

Yaptırım Türü- Mahpusluk 27

Yaptırım Türü-Sosyal Etiketleme 29

Kefaret/Cezada Ödeşme 31

Nedensellik 33

Teorik Açıklamaların Kültürel Belirleyicileri 36

Klasik ve Pozivist Okul 37

Pozivist Okul 37

Bir Vasfın Seçimi 38

Sosyo-Ekonomik Yapılar ve Oto-Kontrol 38

Suç ve Tüketim 39

İşsizlik ve Suç 41

Evlilik ve Suç 43

Sosyolojik Teoriler 46

Gereklilik Kuramı 46

Sutherland’ın Ayırıcı Birleşim Teorisi 48

Merton’un Anomi Teorisi 50

Türkiye Görünümü 51

Suçlu Alt-Kültürü 51

Ayırıcı Fırsat 52

Algısal Davranış Teorisi 53

Çoğulcu Suçluluk Teorisi 53

Biofizik Faktörler 55

Suçun İşlenmesinde Etkili Koşullar 56

Mağdurlar 56

Mağdurluk Öncesi 57

Mağdurluk Evresi 58

Mağduriyet Sonrası 58

Yaşam Koşulları 62 

Teorik Görüşlerin Özeti 63

Teorik Yaklaşım 66

Organize Suç 99

Hırsızlık 103

Uyuşturucu Madde/İlaç Suçları 109

5. Ampirik Kriminoloji 69
Şiddet ve Saldırganlık 69
Şiddet ve Ateşli Silah 79
Şiddet ve Önleme 83
Cinsel Suçlar 87
Yolsuzluk 93

Ceza Adaleti Sistemi 116

Cumhuriyet Savcılığı 118

Ceza Mahkemeleri 122

Ceza Yaptırımı 125

Ceza Yaptırımlarında Farklılık 128

Yaptırıma Özgü İlkeler 131
Af 132

Davaların Aşınması 137

Yaptırımların Aşınması 139

Ceza Yaptırımında Yeni Model Arayışı 139

Klasik Model 140

Toplumsal Adalet Modeli 143

Ceza Siyaseti 148

Ceza Adaletinde Rasyonellik 151

Tehlikeli Suçlulara Özgü Proaktif Yaklaşım 161

Cezaevlerinde İnsan Hakları 164

Türk Cezaevlerine Özgü İlkeler Denemesi 166

Performans Göstergeleri 169

Salıverilecek Hükümlülere Risk Değerlendirilmesi 171

Hedef Gruplar 177

Sorumluluk 179

Önleme İmajı 179

Modeller 180

Sanıklara Özgü Merkezi Adli Sicil 185

Metodolojik İlkelerin Kriminolojiye Uygulanışı 187

Niceliksel Araştırma 189

Model Refaransı 192

Modelin Gerekleri 193

Kohort Araştırması 193

Kavram dizini 203